Κουζμπάς

(Kuzbas). Γαιανθρακοφόρος περιοχή (25.900 τ. χλμ.) της Σιβηρίας, η σπουδαιότερη της Ρωσίας ως προς την ποσότητα των εξακριβωθέντων αποθεμάτων, αλλά υπολειπόμενη της ουκρανικής λεκάνης Ντονμπάς ως προς την παραγωγή. Πρόκειται για σύντμηση των ρωσικών λέξεων Κουζνέτσκι Μπασέιν. Το Κ. βρίσκεται στο λεκανοπέδιο του ποταμού Τομ, δεξιού παραποτάμου του Ομπ, στη νοτιοδυτική Σιβηρία. Συνορεύει στα Δ με την οροσειρά Σαλάιρ και Α με την οροσειρά Κουζνέτσκι Αλατάου, δύο βόρειες προεκτάσεις του ορεινού συγκροτήματος Αλτάι. Οι πρώτες μονάδες εγκαταστάθηκαν εκεί το 1697, η ανακάλυψη των γαιανθρακοφόρων στρωμάτων έγινε το 1721 και η μεγάλης κλίμακας εκμετάλλευση άρχισε στα τέλη του 19ου αι. Η οικονομική ανάπτυξη του λεκανοπεδίου καθορίστηκε από τη δημιουργία (1930-32) τεράστιων σιδηρουργικών και μεταλλουργικών συγκροτημάτων. Πρώτα χρησιμοποιήθηκαν, ταυτόχρονα με τον άνθρακα του Κ., τα σιδηρούχα και μη σιδηρούχα μεταλλεύματα των Ουραλίων, κατόπιν ο σίδηρος (που εξορυσσόταν από ένα λεκανοπέδιο κοντά στο Νοβοκουζνέτσκ) και ο ψευδάργυρος της οροσειράς Σαλάιρ. Παράλληλα με τη μεταλλουργική βιομηχανία, ανάπτυξη γνώρισαν και οι κλάδοι της χημικής βιομηχανίας και της μηχανουργίας. Το Κ. σήμερα αποτελεί μία ιδιαιτέρως πυκνοκατοικημένη περιοχή. Πολλές πόλεις δημιουργήθηκαν εκ του μηδενός γύρω από τα ανθρακωρυχεία ή αναπτύχθηκαν από μικρά γεωργικά ή δασικά κέντρα. Όλες συνδέονται με ένα πυκνό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο που απολήγει στην πόλη Noβοσιμπίρσκ, στη γραμμή του Υπερσιβηρικού. Οι κυριότερες πόλεις του λεκανοπεδίου είναι το Κεμέροβο, που ιδρύθηκε το 1916· το Άντζερο Σουντζένσκ, το μεγαλύτερο κέντρο ανθρακωρυχείων του Κ.· το Μπέλοβο, με συγκροτήματα επεξεργασίας του ψευδάργυρου της οροσειράς Σαλάιρ· το Κίσελεφσκ, με μηχανουργικά, κυρίως, εργοστάσια· το Προκόπιεφσκ, εξίσου μεγάλο εξορυκτικό κέντρο· και το Νοβοκουζνέτσκ (έως το 1961 ονομαζόταν Σταλίνσκ), έδρα μερικών από τα μεγαλύτερα σιδηρουργικά, μηχανουργικά και χημικά συγκροτήματα της Ρωσίας. Το εργατικό δυναμικό του Κ. έδειξε την ισχύ του το 1990, με απεργίες που αποδυνάμωσαν την κυβέρνηση Γκορμπατσόφ.